- Διονύσιος εκ Φουρνά
- (Φουρνά Αγράφων 1670; – 1744). Μοναχός και ζωγράφος. Είναι γνωστός κυρίως από το βιβλίο του Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης. Από τον βιογράφο του, Θεοφάνη Αγράφων, γνωρίζουμε ότι o Δ. πήγε στο Άγιον Όρος σε ηλικία 16 ετών, έγινε μοναχός και αργότερα ιερομόναχος. Εκεί έμεινε και εργάστηκε έως το 1734. H συμβολή του στην τέχνη της εποχής του οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι υπήρξε κύριος υπέρμαχος της γενικότερης τάσης που επικρατούσε τότε για επιστροφή σε παλαιότερα πρότυπα της τέχνης των μακεδονικών μνημείων του 14ου αι. και ειδικά της ζωγραφικής του Πανσέληνου, την οποία ο Δ. γνώρισε και μελέτησε από τις τοιχογραφίες του Πρωτάτου. Μπορεί να θεωρηθεί και ως θεωρητικός των τάσεων αυτών, χάρη στη συγγραφή του έργου Ερμηνεία των ζωγράφων –είδος εγχειριδίου της ζωγραφικής τέχνης– που γνώρισε τόσο μεγάλη διάδοση, ώστε μεταφράστηκε και σε άλλες γλώσσες για χρήση όλων των ορθόδοξων αγιογράφων. Το βιβλίο αυτό, που γράφτηκε με τη βοήθεια του μαθητή του Δ., Κυρίλλου Φωτεινού του Χίου, ολοκληρώθηκε κατά τα χρόνια 1728-33. Αποτελείται από δύο μέρη: την Τεχνολογία, που αναφέρεται στην τεχνική των εικόνων και της τοιχογραφίας και βασίζεται σε παλαιότερα ανάλογα κείμενα, και το Εικονογραφικό μέρος, που περιέχει λεπτομερή περιγραφή των διαφόρων θρησκευτικών σκηνών και των χαρακτηριστικών των αγίων και αποτελεί το πιο πρωτότυπο τμήμα του βιβλίου. Από το μέτριο, κατά τα άλλα, ζωγραφικό έργο του Δ. σώζονται σήμερα οι τοιχογραφίες στο παρεκκλήσι του Προδρόμου στις Καρυές του Αγίου Όρους (1711), η εικόνα του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στο ίδιο παρεκκλήσι και οι τέσσερις φορητές εικόνες –τα τελευταία γνωστά έργα του μεταξύ 1733-37– που βρίσκονται στον ναό της Μεταμόρφωσης του χωριού Φουρνά της Ευρυτανίας.
Παράσταση του Παντοκράτορα στον τρούλο του παρεκκλησίου του Προδρόμου, στις Καρυές του Αγίου Όρους, που αποτελεί μία από τις δύο σωζόμενες τοιχογραφίες του Διονυσίου εκ Φουρνά (φωτ. Κ. Βαμβακά).
Στο παρεκκλήσι του Προδρόμου, στις Καρυές του Αγίου Όρους, βρίσκεται η τοιχογραφία του Διονυσίου εκ Φουρνά, που εικονίζει έναν αρχάγγελο.
Dictionary of Greek. 2013.